Obiekty piłkarskie w Polsce, niezależnie od daty oddania do użytku, oprócz konieczności spełniania określonych prawem przepisów (prawo budowlane, bezpieczeństwo pożarowe, przepisy sanitarne) powinny spełniać określone przepisy piłkarskiej centrali, która nadaje ton w niniejszym zakresie wszystkim poziomom piłkarskiej rywalizacji w Polsce.
Oprócz celu nadrzędnego, jakim jest permanentna poprawa standardów we wszelkich aspektach funkcjonowania piłki nożnej, ma to na celu podnoszenie jakości obiektów piłkarskich, a w obiektach niespełniających określonych norm, adaptację infrastruktury. Ma to umożliwić udostępnienie zawodnikom oraz widzom bezpiecznych i estetycznych obiektów. Komfort pracy osób funkcyjnych podczas organizacji meczu piłki nożnej (kierownik ds. bezpieczeństwa, spiker, media, sędziowie, delegat meczowy) jest również tematem ww. dokumentów.
Podręczniki licencyjne dla niższych klas rozgrywkowych, gdzie rozgrywki są prowadzone przez wojewódzkie Związki Piłki Nożnej, podobnie jak dokumenty określające standardy w trzech najwyższych ligach, gdzie za organizację rozgrywek centralnych jest odpowiedzialny Polski Związek Piłki Nożnej, a dokładnie Departament Rozgrywek Krajowych, określają minimalne wymagania dotyczące infrastruktury, podzielone na trzy kategorie:
- kryteria obowiązkowe A – w przypadku braku spełnienia tych kryteriów klub nie otrzyma licencji na grę na danym poziomie rozgrywkowym,
- kryteria obowiązkowe B – w przypadku braku spełnienia tych kryteriów klub może otrzymać licencję uprawniającą do gry na danym poziomie rozgrywkowym, lecz równocześnie podlega nadzorowi lub sankcjom,
- kryteria nieobowiązkowe C – w przypadku braku spełnienia tych kryteriów na danym poziomie rozgrywkowym klub otrzyma licencję uprawniającą do gry na danym poziomie rozgrywkowym. Kryteria C określają najwłaściwszą praktykę postępowania i rekomendują rozwiązania, które w najwłaściwszy sposób spełnią określone potrzeby z obszaru organizacji, komfortu widzów, czy bezpieczeństwa meczu piłki nożnej.
Przepisy są co roku aktualizowane i choć zasadniczo nie ma rewolucyjnych zmian, piłkarska centrala dba o to, żeby poprzeczka z sezonu na sezon była podnoszona. Oprócz wymagań formalnych dla klubów, w ramach których podstawowym wymogiem jest po – siadanie stadionu, który umożliwia rozgrywanie meczów w ramach rozgrywek o mistrzostwo ligi (klub musi dowieść formalnie, że jest właścicielem obiektu, a w przypadku wynajmu, musi dostarczyć pisemną umowę z administratorem/właścicielem, gwarantującą możliwość rozgrywania meczów w charakterze gospodarza przez cały okres trwania rozgrywek w ramach danego sezonu licencyjnego) – obiekt musi spełniać wszystkie wymagania określone przepisami. A jest ich kilkanaście.
Regulaminy
Pierwszym z wymogów obowiązkowych jest posiadanie regulaminów. Administrator obiektu powinien zadbać o regulamin definiujący prawa i obowiązki użytkowników obiektu, na którym są realizowane imprezy sportowe. Precyzyjnie o prawach i obowiązkach uczestników meczu (przede wszystkim kibiców) powinien traktować regulamin zawodów sportowych, za który z kolei jest odpowiedzialny organizator wydarzenia. Mecze niższych lig, poza nielicznymi wyjątkami, są imprezami sportowymi nieposiadającymi statusu imprez masowych.
Dlatego też regulamin zawodów sportowych jest głównym dokumentem regulującym uczestnictwo w wydarzeniu, a sumiennie przemyślane zapisy zadbają o bezpieczeństwo organizatora zarówno podczas przeprowadzenia imprezy, jak i po jej zakończeniu np. w przypadku pojawienia się roszczeń. Regulaminy powinny być umieszczone przed każdym z wejść, a także prezentować treść na tablicy w określonym formacie (czytelność dla uczestników).
Minimum określone przepisami:
- umieszczenie regulaminów przed każdym z wejść do obiektu,
- wymiar każdego z regulaminów w formacie nie mniejszym niż B1 (70 × 100 cm).
Dobra praktyka:
- umieszczenie na regulaminach piktogramów (grafiki prezentujące np. przedmioty zakazane do wnoszenia),
- umieszczenie regulaminu zawodów oraz obiektu w ramach witryny internetowej klubu,
- opracowanie i udostępnienie dla widzów regulaminu depozytu.
Bezpieczeństwo
Kolejnym wymogiem infrastrukturalnym, od którego zależy pozytywna decyzja dopuszczająca obiekt do rozgrywek jest realizacja wymogów związanych z bezpieczeństwem widowiska. Trybuny obiektu powinny być wyposażone w furtki bezpieczeństwa, które otwierają się w stronę płyty boiska (na zewnątrz od strony kibiców przebywających w sektorach). Furtki powinny być odpowiednio oznaczone – obowiązkowo w informację „wyjście ewakuacyjne” oraz dwustronną numerację. Co istotne – furtki muszą się wyróżniać od pozostałych elementów ogrodzenia kolorem, a w celu zapobiegnięcia nieuprawnionemu wejściu na pole gry, należy je wyposażyć w urządzenia blokujące, łatwo i szybko otwierane. Podręcznik w ramach obszaru bezpieczeństwa wskazuje również na konieczność posiadania sprawnego systemu zabezpieczającego przed wy – ładowaniami atmosferycznymi, co powinno być udokumentowane aktualnym protokołem pomiaru.
Minimum określone przepisami:
- furtki ewakuacyjne pomalowane wyróżniającym je kolorem, dwustronnie ponumerowane, z informacją „wyjście ewakuacyjne”.
Ilość miejsc
Zgodnie z przyjętymi wymaganiami, ilość miejsc udostępnionych dla kibiców podczas wydarzenia piłkarskiego, powinna odpowiadać minimalnym wartościom:
- 500 miejsc dla poziomu 3. ligi piłkarskiej,
- 300 miejsc dla poziomu 4. ligi piłkarskiej,
- 200 miejsc dla poziomu ligi okręgowej,
- 100 miejsc dla poziomu ligi A-klasowej,
- 50 miejsc dla poziomu ligi B-klasowej.
Miejsca siedzące muszą być indywidualne (oddzielone od innych miejsc), na stałe przytwierdzone do podłoża, ponumerowane oraz wykonane z materiału trudno zapalnego. Zaleceniem jest wyposażenie obiektów w siedziska z oparciami o wysokości od 20 do 30 cm.
Minimum określone przepisami:
- indywidualne miejsca siedzące w określonej ilości (wartość definiuje poziom ligi), ponumerowane, trudno zapalne.
Dobra praktyka:
- posiadanie certyfikatu trudno zapalności zgodne z klasą C-s1, badanie metodą wg PN-EN ISO 11925-2:2010,
- siedziska z oparciami o wysokości od 20 do 30 cm.
Dbając o interes klubu gościa, w ramach możliwości udziału w widowisku piłkarskim zorganizowanej grupy kibiców, każdy obiekt powinien posiadać sektor kibiców/gości, gwarantujący bezpieczne przyjęcie. Pojemność takiego sektora powinna uwzględniać co najmniej 5% ogólnej liczby miejsc udostępnionych w obiekcie (w rozgrywkach 3. ligi precyzuje się dodatkowo, że miejsc powinno być nie mniej niż 50, w rozgrywkach 4. ligi nie mniej niż 30).
Dopuszcza się posiadanie w ramach sektora gości tylko miejsc stojących. Istotne jest, żeby sektor kibiców klubu gościa posiadał trwałe ogrodzenie o minimalnej wysokości 2,2 m z możliwością utworzenia wokół niego strefy buforowej. Dla wygody kibiców klubu gościa, w pobliżu sektora powinna być wydzielona minimum jedna toaleta. W klasie okręgowej, klasie A, klasie B standardy w ramach niniejszego kryterium ustalają poszczególne wojewódzkie Związki Piłki Nożnej.
Minimum określone przepisami:
- zapewnienie wygrodzonego ogrodzeniem trwałym o wysokości minimum 2,2 m sektora kibiców/gości o pojemności minimum 5% miejsc udostępnionych dla publiczności w całym obiekcie.
Dobra praktyka:
- zapewnienie miejsc siedzących,
- zapewnienie osobnej drogi dojścia do stadionu uniemożliwiającej mieszanie się kibiców obu drużyn.
Ważne jest również zadbanie o miejsca dla oficjeli. W ramach tego obowiązkowego kryterium, klub występujący na poziomie 3. ligi powinien wydzielić 10 miejsc siedzących, w tym co najmniej 3 miejsca dla przedstawicieli klubu gościa. Precyzuje się, że miejsca muszą być oznakowane oraz usytuowane w miejscu z niezakłóconą, dobrą widocznością (preferowana lokalizacja na trybunie głównej). W ramach rozgrywek 4. ligi, klasy okręgowej, klasy A, klasy B standardy w ramach niniejszego kryterium ustalają poszczególne wojewódzkie Związki Piłki Nożnej.
Minimum określone przepisami:
- wyznaczenie 10 miejsc siedzących dla oficjeli, w tym 3 miejsca dla kierownictwa klubu gościa.
Dobra praktyka:
- wyznaczenie miejsc zapewniających maksymalny komfort uczestnictwa w meczu (wyprofilowane siedziska, zadaszenie, umiejscowienie w centralnej części trybuny, zapewnienie cateringu).
Miejsca dla widzów niepełnosprawnych to kolejne obowiązkowe kryterium A, które powinno likwidować problem dostępności do obiektów osobom z dysfunkcjami. Organizator powinien zapewnić minimum 3 miejsca dla widzów niepełnosprawnych (w szczególności dostosowane dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim) z dobrą, niezakłóconą widocznością. Jednocześnie zabronione jest wyznaczanie tych miejsc w obszarze pola gry (płyty boiska). Spełnienie tego kryterium jest obligatoryjne na każdym poziomie rozgrywkowym.
Minimum określone przepisami:
- wyznaczenie 3 miejsc dla osób niepełnosprawnych.
Dobra praktyka:
- zapewnienie zadaszenia nad wyznaczonymi miejscami dla osób niepełnosprawnych,
- zapewnienie toalety dla osób niepełnosprawnych.
Pole gry
Pole gry powinno posiadać nawierzchnię naturalną, sztuczną (obowiązkowo w kolorze zielonym) lub coraz bardziej popularną – hybrydową. W zależności od poziomu rozgrywkowego dopuszcza się różne wymagania minimalne w zakresie wymiarów (wymogi dla najwyższej klasy rozgrywkowej to dokładne wymiary boiska – długość: 105 m, szerokość: 68 m):
- 3. liga – długość: 100–105 m, szerokość: 64–68 m,
- 4. liga – długość: 100–105 m, szerokość: 60–68 m,
- klasa okręgowa – długość: 100–105 m, szerokość: 55–68 m,
- klasa A – długość: 95–105 m, szerokość: 55–68 m,
- klasa B – długość: 90–105 m, szerokość: 45–68 m.
Pobocze głównego pola gry powinno posiadać również wskazany powyżej typ nawierzchni i obszarowo zapewniać 3 m za linią boczną oraz 5 m za linią bramkową boiska. Nierzadko występujące na obiektach piłkarskich elementy lekkoatletyczne, a w szczególności bieżnie, powinny również spełniać ww. wymogi, a okalające je krawężniki muszą być wykonane w bezpiecznej technologii lub być tak zabezpieczone, żeby gwarantować wysoki stopień bezpieczeństwa dla sportowców.
Minimum określone przepisami:
- wyznaczenie boiska piłkarskiego o wymiarach – długość: 90–105 m, szerokość: 45–68 m (w zależności od poziomu rozgrywkowego),
- zapewnienie pobocza: 3 m za linią boczną, 5 m za linią bramkową.
Dobra praktyka:
- w przypadku obiektu piłkarsko-lekkoatletycznego zapewnienie mat w celu pokrycia bieżni lekkoatletycznej w ramach 3 m obszaru od linii bocznej boiska.
Wskazany obszar pola gry powinien być odgrodzony od widowni ogrodzeniem o minimalnej wysokości 1,2 m dla poziomu rozgrywkowego 3. ligi, 4. ligi, klasy okręgowej. Występujące w obszarze pola gry elementy, takie jak: słupki odciągów bramek, czy piłkochwyty powinny być w odległości 3 m za linią boczną i 5 m za linią końcową boiska, a w przypadku niemożności zapewnienia ww. dystansów, należy je odpowiednio zabezpieczyć. Dostęp do obszaru pola gry dla zawodników i sędziów powinien być odpowiednio zabezpieczony od strefy udostępnionej dla publiczności (wymagalność B). Do obszaru pola gry (wymagalność A) należy zapewnić dojazd dla służb ratunkowych: pogotowia, policji, straży pożarnej.
Minimum określone przepisami:
- ogrodzenie o wysokości minimum 1,2 m oddzielające obszar pola gry od widowni,
- zapewnienie dojazdu do obszaru pola gry służbom ratunkowym.
Ławki w obszarze pola gry to nie tylko obowiązek posiadania zadaszonych miejsc dla zawodników rezerwowych, zdolnych pomieścić od 8 dla klasy B do minimum 13 zawodników dla poziomu rozgrywkowego 3. ligi (dla ławek nieposiadających indywidualnych miejsc siedzących przyjmuje się szerokość 50 cm na osobę), lecz także oznakowanie stanowiska dla minimum dwóch noszowych (tablica z białym krzyżem na zielonym tle). Osoby pełniące funkcję noszowych muszą być wyposażone w zielone koszulki z białym krzyżem oraz nosze z usztywnieniem.
Minimum określone przepisami:
- ławki rezerwowych z zapewnieniem miejsc dla zawodników oraz sztabu szkoleniowego w ilości 8–16 miejsc (w zależności od poziomu rozgrywkowego),
- wyznaczenie stanowiska noszowych z zapewnieniem dwóch osób funkcyjnych wyposażonych w nosze z usztywnieniem.
Szatnie dla drużyn
Szatnie dla drużyn oraz sędziów to kryterium infrastrukturalne o wymagalności kategorii A. Szatnie powinny być przede wszystkim o takim samym standardzie. W każdej z nich muszą się znajdować: miejsca do siedzenia dla 20 osób, 3 prysznice, 1 toaleta oraz tablica do prezentacji taktyki. Zalecana jest powierzchnia szatni nie mniejsza niż 25 m2. Szatnia dla sędziów powinna się znajdować w pobliżu szatni drużyn, a jej minimalne wyposażenie to stół i miejsca do siedzenia dla 4 osób, wieszaki dla analogicznej liczby osób, 1 prysznic w obszarze szatni lub jej bezpośrednim sąsiedztwie oraz 1 toaleta w szatni lub jej bezpośrednim sąsiedztwie. Istotne jest oznakowanie pomieszczeń funkcyjnych, tj. „szatnia gospodarzy”, „szatnia gości”, „szatnia sędziów”, „obserwator/delegat meczowy”, „toalety”.
Minimum określone przepisami:
- zapewnienie szatni o podobnym standardzie dla drużyn z minimalną ilością 20 miejsc, wyposażonej w 3 prysznice, 1 toaletę oraz tablicę do prezentacji taktyki,
- zapewnienie szatni dla sędziów, która jest przystosowana do przyjęcia 4 osób, z minimalnym wyposażeniem w postaci 1 natrysku oraz 1 toalety w szatni lub jej bezpośrednim sąsiedztwie,
- oznakowanie pomieszczeń funkcyjnych.
Dobra praktyka:
- zapewnienie minimum 1 stołu do masażu w szatniach drużyn,
- zapewnienie lodówki w szatniach drużyn,
- zapewnienie mat antypoślizgowych na drodze dojścia szatnia – boisko,
- oznakowanie dróg dojścia do pomieszczeń funkcyjnych.
System nagłośnienia
System nagłośnienia jest obowiązkowy jako kryterium A na poziomie 3. i 4. ligi piłkarskiej. W niższych ligach standardy w ramach tego kryterium ustalają poszczególne wojewódzkie Związki Piłki Nożnej. Jest to element infrastruktury stadionowej mający wpływ w pierwszej kolejności na bezpieczeństwo (komunikaty organizacyjne), ale też pełniący rolę w zakresie uzupełnienia widowiska sportowego (odtwarzanie utworów muzycznych, komunikaty sponsorskie). Podstawowym wymogiem w ramach zapewnienia systemu nagłośnienia jest dobra słyszalność w każdej części stadionu.
Minimum określone przepisami:
- zapewnienie systemu nagłośnienia dobrze słyszalnego w każdej części stadionu.
System oświetlenia
To kryterium dotyczy wydarzeń z dobrowolną decyzją w zakresie rozgrywania zawodów sportowych z wykorzystaniem sztucznego oświetlenia. W takim przypadku obiekt obligatoryjnie musi spełniać warunek minimalnego poziomu natężenia oświetlenia o wartości nie mniejszej niż 500 lx. Klub jest zobowiązany do przedłożenia aktualnych protokołów pomiarów, z zastrzeżeniem, że pomiary są ważne przez dwa lata od daty ich wykonania.
Minimum określone przepisami:
- system oświetlenia zapewniający poziom natężenia o wartości nie mniejszej niż 500 lx.
Parkingi
To istotny element z punktu widzenia uczestników wydarzenia. Jest to obowiązkowe kryterium z poziomem wymagalności B. Dla osób funkcyjnych powinno być wydzielonych 10 miejsc parkingowych oraz 1 miejsce dla autokaru drużyny gości dla poziomu 3. ligi piłkarskiej.
Minimum określone przepisami:
- wyznaczenie miejsc parkingowych dla oficjeli oraz osób funkcyjnych.
Dobra praktyka:
- wydzielenie miejsc parkingowych w pobliżu wejść do budynku klubowego/szatni,
- odseparowanie miejsc parkingowych od stref ogólnodostępnych dla widzów.
Toalety
Każdy obiekt musi być wyposażony w odpowiednią ilość toalet dedykowanych obu płciom. Ilość toalet jest proporcjonalna do ilości miejsc udostępnionych dla widzów i zgodnie z zapisami podręcznika powinna wynosić 3 stałe toalety dla mężczyzn oraz 1 stałą toaletę dla kobiet na każde 1000 udostępnianych miejsc.
Minimum określone przepisami:
- na każde 1000 miejsc udostępnienie 3 toalet dla mężczyzn oraz 1 toalety dla kobiet,
- dedykowana toaleta w pobliżu sektora gości w sytuacji obecności zorganizowanej grupy kibiców gości.
Dobra praktyka:
- zapewnienie urządzeń z bieżącą wodą.
Ogrodzenie
Kryterium obowiązkowym o wymagalności B, jest posiadanie przez obiekt ogrodzenia zewnętrznego o wysokości minimum 1,8 m, które zapobiegnie niekontrolowanemu wejściu na teren wydarzenia. W celu kontroli ruchu, obiekt powinien być wyposażony w bramy i furtki dla kibiców. W przypadku dystrybucji wejściówek, kasy powinny być wyraźnie oznakowane. Punkty depozytowe mogą posiadać postać stałą lub mobilną.
Minimum określone przepisami:
- posiadanie trwałego ogrodzenia zewnętrznego.
Miejsce dla mediów
Dobrą praktyką w ramach meczów piłki nożnej, organizowanych w ramach rozgrywek niższych lig, jest zapewnienie odpowiedniego wyposażenia dla przedstawicieli mediów, w tym położonych centralnie minimum pięciu stanowisk wyposażonych w pulpity z przyłączem elektrycznym, sali konferencyjnej z miejscami siedzącymi oraz kamizelek dla fotoreporterów, wykonujących swoje obowiązki podczas meczu 3. ligi piłkarskiej.
Dobra praktyka:
- zapewnienie minimum 5 stanowisk dla przedstawicieli prasy,
- sala konferencyjna przystosowana do pracy 10 osób,
- zapewnienie koszulek dla fotografów.
Gastronomia
Kolejną dobrą praktyką o nieobowiązkowym charakterze jest posiadanie minimum dwóch stoisk gastronomicznych, w tym jedno stoisko dedykowane kibicom gospodarzy i jedno stoisko dedykowane zorganizowanej grupie kibiców gości.
Dobra praktyka:
- zapewnienie jednego stanowiska gastronomicznego dla kibiców gospodarzy oraz jednego stanowiska gastronomicznego dla zorganizowanej grupy kibiców gości.
Monitoring
W zakresie bezpieczeństwa widowiska sportowego elementem generalnie nieobowiązkowym jest posiadanie monitoringu wizyjnego. Obligatoryjnie w przypadku meczów piłki nożnej podwyższonego ryzyka, obowiązek użytkowania monitoringu wynika z ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. W nawiązaniu do zapisów wspomnianej ustawy, obowiązek rejestracji obrazu i dźwięku spoczywa również na organizatorach imprez piłkarskich, które odbywają się na obiektach wpisanych do wykazu stadionów, obiektów lub terenów właściwego administracyjnie wojewody, na których utrwalanie przebiegu imprezy masowej za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk jest obowiązkowe.
Dobra praktyka:
- instalacja kamer dla zapewnienia dozoru w ramach przeprowadzanego na obiekcie widowiska sportowego, z możliwością utrwalania obrazu i dźwięku.
Podsumowanie
Wymogi infrastrukturalne obiektów wykorzystywanych w ramach rozgrywek piłkarskich niższych lig – określone stosownymi zapisami podręczników licencyjnych Polskiego Związku Piłki Nożnej – to permanentne dążenie podmiotów odpowiedzialnych za rozwój piłki nożnej w Polsce, do zwiększenia komfortu wszystkich uczestników meczów: zawodników, widzów, osób funkcyjnych. Świadome celu środowisko piłkarskie powinno być otwarte na zmiany. Stagnacja i bylejakość w dłuższej perspektywie okazują się błędem. Dlatego też, mając na uwadze zapewnienie minimalnych wymagań infrastrukturalnych, należy dążyć do tego, żeby dobre praktyki już wkrótce stały się standardem na naszych stadionach.
Grzegorz Górski – pełni funkcję kierownika ds. organizacji wielosekcyjnego klubu GKS Katowice, w którym odpowiada za kompleksową realizację imprez masowych w ramach sekcji piłki nożnej, sekcji siatkówki oraz sekcji hokeja na lodzie.
TEKST – Grzegorz Górski
FOTO – Archiwum autora
