Stadion żużlowy w Lublinie powstał w 1948 r. W tym okresie nie funkcjonował w ogóle jako stadion piłkarski. Na wałach ziemnych okalających tor z czasem powstały trybuny. Budowę stadionu rozpoczęto z inicjatywy Lubelskiego Klubu Motocyklowego i to on był głównym jego użytkownikiem. W 1958 r., ze względu na trudną sytuację finansową, zaprzestano organizować zawody żużlowe, a stadion został zamknięty.
Reaktywacja stadionu nastąpiła w 1961 r. za sprawą powołanego Robotniczego Klubu Sportowego Motor funkcjonującego przy fabryce samochodów ciężarowych, który przejął obiekt. Po przeprowadzeniu prac remontowych nastąpiło uroczyste otwarcie. Stadion przy Alejach Zygmuntowskich ponownie stał się areną rozgrywek żużlowych. Pierwszy mecz piłki nożnej na Stadionie Motoru został rozegrany w 1970 r
Na przestrzeni kolejnych trzydziestu lat stadion rozgrywał zawody żużlowe i mecze piłkarskie na najwyższym poziomie, również międzynarodowym. Drużyna jeździła w najwyższej lidze w sumie przez osiem sezonów. Po raz pierwszy w 1977 r., a następnie w 1983 r. Trzeci awans, wywalczony w 1989 r., pozwolił Motorowi dłużej zagościć w gronie najlepszych drużyn w kraju.
Początek lat 90. to najlepsze lata żużla nad Bystrzycą. Zakontraktowanie Duńczyka – Hansa Nielsena, dało początek startom żużlowcom zagranicznym w naszym kraju i pozwoliło Motorowi już w 1991 r. na sięgnięcie po tytuł drużynowego wicemistrza Polski. W srebrnej drużynie jeździli wówczas m.in. Australijczyk – Leigh Adams, Czech – Antonin Kasper, a także polscy żużlowcy – Marek Kępa, Dariusz Stenka, Dariusz Śledź, Jerzy Mordel, Robert Jucha. Trenerem drużyny był Witold Zwierzchowski. Drużyna Motoru jeździła w pierwszej lidze (dziś odpowiednik Ekstraligi) do 1995 r. Klub zaczął popadać w kłopoty finansowe. Spadek do drugiej ligi przesądził o upadku sekcji żużlowej. Dyscyplina walczyła o przetrwanie.
Dokonano niemożliwego
W 2008 r. nad Bystrzycą nie było drużyny ligowej. Z toru korzystali tylko amatorzy. Przerwa w startach trwała rok. Kolejny kryzys dyscypliny w Lublinie nastąpił w 2016 r. O odbudowę lubelskiego żużla, w dodatku w oparciu o lubelskich wychowanków, zawalczyli wówczas działacze KM Cross Lublin, w tym Piotr Więckowski – utytułowany i doświadczony zawodnik sportów motorowych, kierownik sekcji żużlowej w KM Cross. Stadion został wówczas wyposażony w nowe bandy pneumatyczne z homologacją A Plus +, wymieniono także bandy stałe. Przygotowano tor i zawodnicy rozpoczęli treningi i przygotowania do startów ligowych.
Już w marcu 2017 r. klub zaprezentował logo oraz nazwę, pod którą w sezonie 2017 wystartował w II lidze rozgrywek żużlowych. Nazwa klubu nawiązywała do historii, a uzupełniła ją nazwa sponsora tytularnego, stąd brzmienie: Speed Car Motor Lublin. Prezesem klubu został Jakub Kępa – syn Marka, od zawsze związany ze sportami motorowymi. Działacze, sztab szkoleniowy i zawodnicy dokonali niemożliwego, bowiem już w pierwszym sezonie startowym awansowali do I ligi, a w kolejnym roku – do Ekstraligi. Dwa lata startów i dwa awanse! Ekstraliga stawia jednak warunki związane z infrastrukturą i wyposażeniem obiektu. Stąd decyzja o dostosowaniu obiektu do wymogów ligi.
Konieczne stało się przeprowadzenie wizji lokalnej pod kątem regulaminowym rozgrywek oraz możliwości transmisji telewizyjnych. Zarządca obiektu – Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Bystrzyca w Lublinie, otrzymał pod koniec października 2018 r. protokół poinspekcyjny sporządzony przez spółkę Ekstraliga Żużlowa w zakresie infrastruktury stadionu żużlowego w Lublinie, z zakresem prac dostosowujących stadion do wymogów ligowych oraz transmisji telewizyjnych. Od razu przystąpiono do planowania prac dostosowawczych. To miał być najpoważniejszy lifting stadionu od czasów jego powstania.
Remont obiektu – zakres prac
Na podstawie protokołu poinspekcyjnego, a także na podstawie wytycznych wszystkich telewizji mających transmitować obraz z meczów ligowych, zaplanowano i przeprowadzono poniższy zakres prac modernizacyjnych.
1. Nawierzchnia toru
Już późną jesienią ubiegłego roku MOSiR Bystrzyca zakupił 1500 ton granitu dla potrzeb usypania i utrzymania toru. Prace z torem zaczęły się jeszcze przed remontem odwodnienia liniowego.
2. Remont odwodnienia liniowego toru
W ramach działania dokonano remontu, który usprawnił odpływ wody opadowej z toru i zminimalizował ryzyko odwołania meczu z uwagi na warunki na torze. W związku z tym: wymieniono krawężniki przy odwodnieniu (na podwójne z obu stron odwodnienia), wymieniono studnie rewizyjne osadnikowe, zwieńczenia, przykanaliki – podłączenia koszy odpływowych ze studni kanalizacji deszczowej, zlikwidowano załamania i przewężenia w instalacji kanalizacji deszczowej toru żużlowego, wymieniono przewody. W ramach prac przy odwodnieniu toru dokonano również wymiany dwóch przepustów kablowych pod torem, w okolicy linii startu, na nowe przewody z tworzywa, zakończone studzienkami telekomunikacyjnymi.
3. Roboty budowlane związane z przystosowaniem maszyny startowej
Nową maszynę startową MOSiR Bystrzyca zakupił w ubiegłym roku. W roku bieżącym dokonano dodatkowych prac przystosowawczych do wymogów ligowych. I tak: zakupiono dodatkowe, zapasowe elementy maszyny startowej, zmieniono położenie pulpitu sędziowskiego, wykonano dodatkowe połączenie pulpitu sędziowskiego z maszyną startową, przebudowano studzienkę kablową oraz przesunięto maszt maszyny startowej.
4. Trybuna dla gości
Ekstraliga żużlowa wymaga zarezerwowania dla kibiców drużyn przyjezdnych 5% miejsc na stadionie. Ponadto drogi komunikacyjne kibiców miejscowych i przyjezdnych nie mogą się krzyżować. Z uwagi na bariery infrastrukturalne i brak możliwości spełnienia tych wymogów, warunkowo wydano zgodę na zmniejszenie pojemności trybuny gości do 290 miejsc. Większej trybuny w miejscu przeznaczenia nie udało się zaprojektować. Trybuna została zaprojektowana, wykonana i zamontowana zgodnie z PN-EN 13200-6.
Podstawowe parametry: materiał z profili stalowych ocynkowanych, maksymalna wysokość trybuny (łącznie z barierkami) – 7 m, różnica wysokości pomiędzy poszczególnymi rzędami – min. 0,3 m, ilość ciągów komunikacyjnych pionowych: 1–2, dodatkowe stopnie pomiędzy rzędami w ciągach komunikacyjnych pionowych, podesty z krat pomostowych zgrzewanych, dojście do trybuny z dwóch stron, ilość miejsc siedzących min. 290 sztuk, barierki ochronne z profili zamkniętych, siedziska wykonane z polipropylenu z osłoną UV koloru niebieskiego, w rzucie poziomym kształt trybuny dopasowany do istniejącej utwardzonej nawierzchni, cała konstrukcja ocynkowana ogniowo, konstrukcja demontowalna na elementy pierwsze, konstrukcja niepołączona trwale z gruntem. Trybuna ma formę mobilną i może być wykorzystana w innym miejscu, na potrzeby innych imprez. Trybuna jest ulokowana w miejscu, które zapewnia odizolowany ciąg komunikacyjny kibiców drużyny przyjezdnej przez, przylegający do stadionu żużlowego, stadion lekkoatletyczny.
5. Dostosowanie oświetlenia toru żużlowego oraz parku maszyn
Po dokonaniu pomiarów i w uzgodnieniu ze spółką Ekstraliga Żużlowa, ostatecznie zlecono modernizację istniejącego oświetlenia toru do wartości 1400 lx średniego poziomego natężenia na płaszczyźnie toru, z jednoczesnym zachowaniem 1100 lx oświetlenia pionowego (pod kamerę) oraz 1200 lx średniego poziomego natężenia na płaszczyźnie parku maszyn.
W związku z tym: wykonano kanalizację kablową, zmodernizowano układ zasilania budynku, zmodernizowano układ zasilania i sterowania oświetlenia toru, doposażono istniejące maszty oświetleniowe, zmodernizowano i doposażono tablicę TSO, tablice słupowe TS, zmodernizowano instalację oświetlenia na zadaszeniu trybun, zmodernizowano instalację oświetlenia parku maszyn, wykonano instalację oświetlenia i gniazd dla boksów garażowych. Dodatkowo, w ramach prac wykonanych własnym sumptem oraz zaangażowaniem klubu, w każdym boksie zamontowano gniazda wtykowe oraz podciągnięto instalację sprężonego powietrza.
6. Wymiana ogrodzenia oraz roboty brukarskie
Dzięki tegorocznym pracom remontowym zlikwidowano (charakterystyczne dla lubelskiego stadionu) czarne, żeliwne ogrodzenie trybun, które powstało przed laty na potrzeby rozgrywek piłkarskich – imprez masowych o podwyższonym ryzyku. Zastąpiło je lekkie, panelowe ogrodzenie ułatwiające oglądanie widowiska sportowego. Dodatkowo wykonano wygrodzenia znacznie powiększonego parku technicznego, wykonano nowe ogrodzenie przy parku maszyn (parking dla pojazdów, paddock), utwardzono teren dla pojazdów zawodników w strefie tzw. paddock, przy parkingu wewnętrznym (powiększając miejsce na wozy transmisyjne), w pasie bezpieczeństwa i przy maszynie startowej oraz teren pod mobilną trybunę gości.
7. Roboty rozbiórkowe
Dla potrzeb modernizacji terenu wokół stadionu, konieczne okazało się rozebranie budynku gospodarczego, który służył do tej pory za magazyn gospodarczy oraz pomieszczenie na metanol, a także budynku handlowego – dotychczasowej, wysłużonej kasy stadionowej i jednocześnie sklepiku oraz murowanego ogrodzenia przy parku maszyn z uwagi na jego powiększenie.
8. Roboty remontowe pomieszczeń wraz z robotami elewacyjnymi
Odrestaurowania doczekała się elewacja budynku administracyjnego stadionu, w którym znajdują się szatnie zawodnicze oraz pomieszczenia funkcyjne na potrzeby zawodów, a który bezpośrednio przylega do parku maszyn. Dostosowano również pomieszczenia w budynku do potrzeb zawodów. Dzięki temu przeprowadzono kompleksowy remont pomieszczeń na II piętrze i przeznaczono je na potrzeby biura zawodów, pomieszczeń sędziowskich i konferencji prasowych.
9. Posadowienie dodatkowego zaplecza kontenerowego oraz dodatkowych boksów
Park maszyn, zgodnie z regulaminem Ekstraligi żużlowej, wymaga większej ilości boksów, wydzielonego miejsca do parkowania busów zawodników przyjezdnych oraz zorganizowania strefy tv (na potrzeby studia oraz strefy wywiadów). Z tego powodu na lubelskim stadionie znacznie powiększono park maszyn, posadawiając dodatkowe boksy oraz tworząc piętrową, kontenerową strefę tv dla potrzeb wywiadów i tzw. mix zone – dolny poziom oraz pomieszczenia, w których zawodnicy mogą poczekać na start obserwując tor – górny poziom. Starą, murowaną kasę przy wejściu głównym zastąpiła kasa kontenerowa nawiązująca wyglądem do strefy tv.
10. Nowy telebim
Na drugim łuku toru, w miejsce wynajmowanego w ostatnim sezonie telebimu, stanął nowy o wymiarach 7 × 5 m, wsparty na ruchomej konstrukcji kratownicy. MOSiR Bystrzyca zakupił skaler (procesor wideo), kartę nadawczą, oprzewodowanie światłowodowe, system służący do prezentacji wyników i obsługi zawodów żużlowych, zgodny ze standardami obowiązującymi w sporcie żużlowym. Telebim jest mobilny, ma budowę modułową i może być konfigurowany w różnych układach, a także być wykorzystywany do różnych potrzeb sportowych, widowiskowych i reklamowych.
11. Remont trybun wraz z dostawą i montażem krzesełek
Trybuny stadionu nad Bystrzycą są mocno nadgryzione zębem czasu. To element, który najtrudniej odremontować, nie równając go uprzednio z poziomem gruntu, czyli rozbierając do zera. Z uwagi na to, że do awansu drużyny i pierwszego meczu nowego sezonu w Ekstralidze, dzieliło dosłownie kilka miesięcy, taka gruntowna przebudowa nie była realna, jej czas determinuje bowiem długotrwały proces – od opracowania projektu, przez uzyskanie pozwoleń i wyłonienie wykonawcy, po wykonanie prac budowlanych. Zdecydowano zatem o realizacji prac polegających na: remoncie schodów na trybunach, remoncie ciągu komunikacyjnego na koronie trybun, remoncie najbardziej zniszczonych sektorów (część trybun odremontowano przed sezonem 2018) – A2 i A3, remoncie podjazdu trybuny C1, naprawie nierówności „pofalowań” elementów prefabrykowanych trybun.
Wymiana masywnego ogrodzenia na lekkie, panelowe spowodowała możliwość obserwowania widowiska sportowego na najniższych stopniach trybun oraz montaż na nich dodatkowych krzesełek stadionowych w ilości ok. 1300 szt. Krzesełka zostały już częściowo wymienione i dołożone w 2018 r. – ok. 3000 szt. Te działania były już realizowane w trakcie trwającego sezonu, pomiędzy zawodami i wymagały niezwykłej precyzji organizacyjnej oraz dobrej woli ze wszystkich stron: MOSiR-u Bystrzyca, wykonawcy i klubu. Przeciągnięcie w czasie tych prac nie wpłynęło na dostępność toru podczas treningów.
Koszty inwestycji
Prace remontowe na stadionie, mające na celu dostosowanie obiektu do wymogów Ekstraligi żużlowej, kosztowały ok. 3,5 mln zł, z czego ok. 70% kwoty pokryły środki uzyskane z lubelskiego budżetu obywatelskiego.
Stadion dziś
Lubelski obiekt posiada warunkową licencję na starty w PGE Ekstralidze w sezonie 2019. Warunek dotyczy konieczności dostosowania obiektu do wymogów Ekstraligi żużlowej określonych w czasie. Dziś wiadomo, że wymagania ujęte w protokole poinspekcyjnym Ekstraligi Żużlowej Sp. z o.o. w zakresie infrastruktury stadionu żużlowego w Lublinie, z zakresem prac dostosowujących stadion do wymogów ligowych oraz transmisji telewizyjnych, MOSiR Bystrzyca wypełnił sumiennie.
Stadion na co dzień służy treningom i zawodom sekcji żużlowej Speed Car Motor Lublin, ale również, okazjonalnie – dla potrzeb treningów i meczów IV i III ligi piłki nożnej. Na ligowe widowiska żużlowe przychodzi komplet widzów. Klub uzyskał zgodę na organizację imprez masowych w sezonie 2019 na 10 tys. kibiców. Lublin zalała, jak przed laty, fala żużlomanii. Na żużlu wychowały się pokolenia lublinian. Widać to, gdy na mecze przychodzą razem wielopokoleniowe rodziny. Miłośników czarnego sportu nad Bystrzycą jest znacznie więcej niż miejsc na stadionie.
Stadion w przyszłości
Władze Motoru opowiadały się za budową stadionu w nowej lokalizacji, ale Krzysztof Żuk, prezydent Lublina, od początku opowiadał się za żużlem przy Alejach Zygmuntowskich, za sprawą aspektów historycznych, a także ze względu na fakt, że dla tej lokalizacji istnieje projekt budowlany, który wymaga aktualizacji. Mowa o projekcie stadionu piłkarsko-żużlowego, przygotowanego w 2006 r., który teraz zostanie dostosowany do potrzeb klubu żużlowego i po zmianach będzie mógł pomieścić ok. 17 tys. widzów. Przebudowa stadionu ma ruszyć w 2020 r. Tymczasem trzymamy kciuki za powodzenie klubu w pierwszym sezonie ekstraligowym.
Izabela Czernicka-Białowąs – absolwentka Politechniki Lubelskiej, AWF w Katowicach oraz Akademii Humanistyczno- -Ekonomicznej w Łodzi, menadżer sportu i rekreacji, od lat związana z MOSiR Bystrzyca w Lublinie, gdzie kieruje obiektami sportowo-rekreacyjnymi, w tym stadionem żużlowym.
TEKST – Izabela Czernicka-Białowąs
FOTO – Archiwum Speed Car Motor Lublin
