∷ pasywna – narzędzie wykonujące aerację jest najczęściej zaczepiane za nośnikiem (wał wyposażony w ostrza w kształcie gwiazdy, wał wyposażony w bolce pełne, wał wyposażony w bolce typu core),

∷ aktywna – narzędzie wykonujące aerację jest najczęściej zaczepiane za nośnikiem lub samobieżnie uzyskuje dodatkowy napęd elementów roboczych z wałka WOM lub silnika zamontowanego na maszynie (aeracja liniowa, aeracja pionowa typu Vertidrain – pełnymi bolcami, aeracja pionowa typu Verticore – pustymi bolcami, hydroaeracja – za pomocą sprężonej wody).

Wertykulacja – jest to pionowe nacięcie trawy (murawy) z częściowym nacięciem filcu w celu regulacji jego grubości bez naruszania gleby. Celem tego działania jest wyczesanie trawy, usunięcie obumarłych roślin i pędów, przecięcie węzłów i stolonów, stymulując ich krzewienie. Zabieg ten można wykonać za pomocą gęsto ułożonych ostrzy lub sprężyn.

Skaryfikacja – jest to także pionowe nacięcie trawnika na większą głębokość z penetracją filcu, a nawet gleby. W przypadkach skaryfikacji na głębokość w glebie powyżej 3 cm pełni ona także funkcję aeracyjną polegającą na rozluźnieniu wierzchniej warstwy podłoża i zmianie na lepsze warunków powietrznych. Intensywna skaryfikacja z rozluźnieniem profilu glebowego jest dobrym rozwiązaniem w przypadku dosiewu regeneracyjnego lub braku siewników do siewu wgłębnego.

Często w specyfikacjach przetargowych, które są wymagane przez jednostki typu OSiR będące operatorami stadionów, zapisy dotyczące terminologii nie są precyzyjne. Gdy piszemy „zamawiamy aerację boiska”, mamy do wyboru osiem opcji o znaczących różnicach, jeśli chodzi o efekt końcowy i koszty wykonania. Przejazd walcem o szerokości 1,6 m wyposażonym w bolce pełne lub noże jest znacznie tańszy od aeracji typu Verticore bolcem pustym o średnicy 3/4 cala na głębokość 15 cm. Efekt końcowy tych zabiegów zasadniczo się różni.

Plan roczny
Roczny plan agrotechniki na boisku sportowym trzeba podzielić na kilka etapów ze względu na częstotliwość wykonywania i cele, jakim ma służyć.

∷ koszenie – czynność tę powinniśmy rozpatrywać w kontekście miesiąca lub roku i powinna być ona zsynchronizowana z krzywą wzrostu trawy w naszych warunkach geograficznych. W trakcie koszenia stosujemy zasadę nie więcej niż 1/3 wysokości. W skali sezonu oznacza to liczbę zabiegów koszenia od 75 do 85 w sezonie. Taka ilość gwarantuje optymalną jakość trawy. Ważne jest, żeby w okresie, gdy podnosimy wysokość koszenia, nadal utrzymać jego rytm i częstotliwość. Często w okresach tzw. regeneracji (dosiewu) boiska po sezonie pozwalamy sobie na zwolnienie tempa. Trzeba pamiętać, że wzrost roślin w łanie to ciągła walka o pokarm, wodę i sprzyjające warunki. W sytuacji, gdy pozwalamy rosnącym już roślinom na nadmierny wzrost, nie dajemy najmniejszych szans na rozwój nowym siewkom. Regularne koszenie ma dobry wpływ na tempo krzewienia się trawy i ogólną jakość boiska,

∷ nawodnienie – średniodobowe zapotrzebowanie na wodę to około 4 litry/m2, natomiast w okresie pełnej wegetacji to około 7,5–10 litrów/m2 boiska piłkarskiego w zależności od warunków pogodowych i stanu fizjologicznego trawy. Oceny zapotrzebowania na wodę dokonujemy metodą wizualną, tensometrami lub innymi urządzeniami do pomiaru wilgotności gleby. W zależności od wyniku i oceny ustalamy program i dawki nawodnienia. Po każdorazowym, równomiernym podlaniu powierzchni grunt powinien być wilgotny w miąższości całego profilu. Średnia pojemność wodna profilu glebowego zbudowanego według specyfikacji DIN to 18–21% objętości. Pozwala to na zatrzymanie w warstwie wierzchniej do 30 litrów wody/m2,

∷ nawożenie – zabieg nawożenia przeprowadza się zwykle 5–7 razy w ciągu sezonu (marzec – wrzesień/październik), zależnie od przebiegu warunków pogodowych. W okresie wczesnowiosennym i jesiennym jest zalecane stosowanie nawozów wieloskładnikowych o standardowym uwalnianiu, w okresie wiosennym i letnim stosowanie produktów o spowolnionym uwalnianiu azotu. Doraźne nawożenie ma na celu uzupełnienie braków N, P, K oraz mezo- lub mikroelementów. Nawożenie doraźne (interwencyjne) przeprowadza się w okresach pomiędzy terminami nawożeń głównych po uprzednim wykonaniu analizy chemicznej gleby. W przypadku stosowania nawozów standardowych nawożenie powinno być wykonywane co 3, 4 tygodnie. Wykonując plan programu nawozowego, trzeba uwzględnić skład gatunkowy darni, obciążenie, park maszynowy, kalendarz rozgrywek i sposób użytkowania obiektu,

∷ dokarmianie dolistne – w okresach pomiędzy nawożeniami głównymi zaleca się nawożenie uzupełniające. Najbardziej powszechne jest dokarmianie dolistne. Uwaga: korzystniejsze jest stosowanie podwyższonej ilości potasu w okresie wysokich temperatur i pod koniec roku. Lepsze efekty przyniesie częstsze nawożenie w mniejszych ilościach niż rzadkie w ilościach większych. Przede wszystkim należy obserwować trawę i jej reakcje, żeby określić najwłaściwszą dawkę nawozu na m2 powierzchni. O efektywności nawożenia decydują takie czynniki jak: właściwa agrotechnika, stosunki powietrzno-wodne, temperatura (gleba – powietrze) i ilość światła (PAR) dostępnego dla roślin,

∷ ochrona chemiczna – jest niezbędna w naszych warunkach klimatycznych. Powinna być stosowana racjonalnie bez jej nadużywania. W okresach zwiększonego parcia czynników chorobotwórczych należy stosować zabiegi prewencyjne. Opcjonalne do zabiegów ŚOR stosuje się preparaty typu biostymulatory na bazie aminokwasów i witamin, ekstraktów z alg oraz antystresanty zawierające krzem czy fosforyn potasu. W połączeniu z właściwym nawożeniem i zabiegami mechanicznymi można w znaczący sposób ograniczyć występowanie chorób trawnika,

∷ włókowanie (szczotkowanie murawy) – zabieg ma na celu podniesienie przyciśniętej trawy, poprawiając jej wentylację i doświetlenie skutkujące przyspieszeniem procesów metabolicznych i poprawą jakości krzewienia. Właściwie wykonane szczotkowanie boiska przed meczem ułoży trawę w atrakcyjnie wyglądające pasy ciemniejszej i jaśniejszej zieleni,

∷ naprawa bieżąca ubytków w darni – intensywna eksploatacja powoduje częste i nieuniknione uszkodzenia darni. Lokalne uszkodzenia należy likwidować, stosując fragmenty darni o jednakowym składzie gatunkowym jak darń boiska. Zabieg ten należy wykonać niezwłocznie po pojawieniu się uszkodzenia. Mniejsze ubytki darni należy uzupełnić mieszanką nasion traw i piasku do piaskowania. Taki substrat (cztery części objętościowe piasku i jedna nasion) mieszamy w pojemniku i zalewamy wodą w takiej ilości, żeby cała mieszanina była wilgotna. Optymalny okres przygotowania to 3–5 dni przed planowanym zastosowaniem. W tym czasie nasiona pęcznieją i rozpoczynają procesy życiowe w optymalnych warunkach.

∷ wertykulacja – zabieg powinien być dostosowany do aktualnych warunków pogodowych i kondycji trawy. Wykonywany w okresach intensywnego wzrostu trawy gwarantuje prawidłowe zarządzanie grubością filcu. Może być wykonywany w interwałach co 7–14 dni,

∷ skaryfikacja – zabieg wykonywany w okresie wiosennym i jesiennym (sierpień-wrzesień) zapewni optymalne warunki dla wzrostu i rozwoju trawy. Jest zalecany także przy generalnym dosiewie całego boiska lub jego części,

∷ aeracja – poprawa stosunków powietrzno- wodnych, dekompaktacja profilu glebowego. W zastosowaniu aeracji typu Vertidrain (pełnymi bolcami) niezbędna jest tzw. aeracja z kopnięciem, które gwarantuje rozluźnienie w głębszych warstwach profilu. Celem aeracji jest uzyskanie optymalnych warunków i rozluźnienie profilu glebowego. Należy wykonywać ją możliwie często. Obecnie istnieją także maszyny do aeracji liniowej, które cechują się dosyć dużą sprawnością w wykonywanych zabiegach. Ważne jest, żeby w krótkim okresie po instalacji trawy rolowanej wykonać aerację z tzw. kopnięciem. Profilowanie płyt boiska wymusza na wykonawcy odpowiednie zagęszczenie gleby, żeby uzyskać odpowiednią stabilność gruntu. Najczęściej jest to grunt tak silnie ubity, że uniemożliwia lub znacząco utrudnia wrastanie korzeni i niweczy wiązanie się wyłożonej trawy rolowanej z glebą,

∷ piaskowanie – kluczowy jest dobór właściwego rodzaju piasku. Według zaleceń STRI powinien być to niemal w 80% piasek średni i drobny (gleby równoziarniste). Użycie takiego materiału gwarantuje właściwą przepuszczalność gruntu, a także optymalną porowatość gleby. Oddzielną kwestią jest zdolność użytego materiału do zagęszczania się (kształt ziaren, stopień obtoczenia – ziarna piasku gładkie lub ostre w dotyku). Ilość zastosowanego piasku może wahać się od 25 do 100–150 ton na zabieg. W przypadku mniejszych ilości (do 50 ton) wyrównujemy powierzchnię boiska i poprawiamy warunki powietrzno-wodne. Przy wyższych ilościach modyfikujemy charakterystykę gleby i jej parametry fizykochemiczne. Poprawne piaskowanie należy łączyć z zabiegami aeracji i skaryfikacji.

Zabiegi regeneracyjne:

∷ głęboka aeracja – zabieg wykonywany raczej rzadko, a szkoda, bo przynajmniej raz w roku powinniśmy przebić się przez całą warstwę wegetacyjną gleby aż do warstwy odsączającej. Głęboka aeracja (w tym liniowa) zabezpiecza boisko w pewnym stopniu przed występowaniem hydrofobii. Poruszony profil glebowy jest znacznie mniej podatny na występowanie tego zjawiska. Zabieg można łączyć z mocnym piaskowaniem boiska,

∷ dosiew wgłębny (szczelinowy) – wykonujemy, gdy jakość murawy znacząco odbiega od zakładanych parametrów. Zabieg służy także zmianie składu botanicznego darni na jednorodny lub bardziej odpowiedni do naszych warunków klimatycznych. Zabieg dosiewania najczęściej jest łączony z zabiegami aeracji, skaryfikacji, piaskowania i nawożenia. Warto w tym zabiegu wykorzystać preparaty z grupy regulatorów wzrostu, które ograniczą na pewien czas wzrost wegetatywny tzw. starej trawy, a tym samym znacząco pomogą w rozwoju nowych siewek.

„BOISKA I STADIONY” – WYDANIE NR 10